Człowiek przyzwyczai się do wszystkiego, ale wpłynie to na jego zdrowie. O zjawisku habituacji
Co to jest habituacja?
Habituacja to zjawisko, które polega na ignorowaniu przez nasz mózg określonych bodźców, które są jednostajne i powtarzalne. Przez to przestajemy je zauważać na poziomie świadomości.
Każdy nowy czynnik powoduje w nas bowiem reakcję oraz pobudza działanie kory pnia mózgu. Jednak w miarę jego regularności, struktura ta wykazuje działanie hamujące na przekaźnictwo impulsów oraz nie dociera do związanych z nią przewodów czuciowych. Dzięki temu, po czasie nie zdajemy sobie sprawy z danego bodźca, jednak na poziomie podświadomym, on nadal do nas dociera.
Przyzwyczaić możemy się zarówno do konkretnych czynników zewnętrznych, jak i określonych sytuacji czy stanu, w jakim się znajdujemy. W tych dwóch przypadkach, proces adaptacji wynika z nieco innych przyczyn.
Habituacja na bodźce może wystąpić poprzez przyzwyczajenie się do hałasu zza okna, czy nieprzyjemnego zapachu potu wydzielanego przez nas. Osoby mieszkające niedaleko ruchliwych ulic, po czasie przyzwyczajają się do nieustannego dźwięku samochodów. Nie mają problemów z zaśnięciem, gdyż nie odbierają go na poziomie świadomości. Mogą być jednak mniej wyspane. Dlaczego? Okazuje się, że pomimo iż dane dźwięki przestają być dla nas słyszalne, one nadal docierają do naszego mózgu. Świadomie, po prostu je ignorujemy, natomiast wspomniany hałas nadal na nas oddziałuje. Jest to szczególnie niebezpieczne dla zdrowia. Nieustanne dźwięki, o odpowiednim natężeniu są silnym stresorem. Wywołują rozdrażnienie, problemy z koncentracja, a nawet zaburzenia psychiczne.
Przyzwyczaić możemy się również do nieprzyjemnych zapachów, co następuje niezwykle szybko. Często ludzie, których pot przeszkadza innym, sami go nie czują. Nie znaczy to, że nie jest on dla nich obiektywnie nieprzyjemny. Ich mózg po prostu przestaje zwracać na niego uwagę.
Niezwykle popularnym zjawiskiem habituacji, którego wszyscy doświadczamy na co dzień, jest przyzwyczajenie dotykowe. Na czym polega? Na początku dnia czujemy założone przez nas ubrania. Potem ciało się do nich przyzwyczaja, przez co przestajemy zwracać na nie uwagę. Działa to nawet, jeżeli dany ciuch był dla nas na początku dnia za ciasny. Potem bowiem wcale go nie odczuwamy.
To zjawisko ma miejsce również podczas snu. Gdy kładziemy się do łóżka, czujemy miękkość materaca. Po długim czasie leżenia w jednej pozycji, ciało przyzwyczaja się do tego dotyku i przestaje go zauważać. Często możemy przez to doznać uczucia „lewitacji”.
Nieco inaczej wygląda przyzwyczajanie się do sytuacji życiowej, w której się znajdujemy. Może być to ciężka praca fizyczna czy monotonne zadania. Po upłynięciu odpowiedniej ilości czasu, przestają przeszkadzać nam niedogodności, bądź się na nie godzimy. Dlaczego? Ponieważ dobrze znając daną sytuację, trwając w niej, czujemy się bezpiecznie. Odczuwamy ład, stabilizację oraz brak zagrożenia związanego ze zmianą dobrze znanych warunków. Na to decydujemy się świadomie. Natomiast habituacja nieświadoma może polegać, np. na przyzwyczajeniu się naszych mięśni do określonego typu czy zakresu ruchów w pracy fizycznej. Przez to po czasie, nie jest ona już tak męcząca jak na początku.
